Việt Nam đang leo vào một cuộc khủng hoảng kế tiếp?

Việt Nam đang leo vào một cuộc khủng hoảng kế tiếp?

Hình: Ba ứng viên cho chức Tổng Bí thư đảng Cộng sản Việt nam (VCP) thay cho Nguyễn Phú Trọng, tác giả Nguyễn Khắc Giang nêu trong bài

**(a) Tác giả Nguyễn Khắc Giang nêu 3 ứng viên cho chức Tổng Bí thư đảng Cộng sản Việt nam (VCP) thay cho Nguyễn Phú Trọng là Trần Quốc Vượng, Nguyễn Xuân Phúc và Phạm Minh Chính;
**(b) ” Sự không chắc chắn về thế hệ lãnh đạo tiếp theo sẽ đặt ra nghi ngờ về một loạt các vấn đề, từ chiến dịch chống tham nhũng đang diễn ra đến chiến lược phát triển kinh tế của đất nước, cũng như chính sách đối ngoại của nó trong kỷ nguyên giằng co siêu cường ngày càng tăng ở châu Á . Quá trình nối tiếp kéo dài càng lâu, VCP càng có nhiều khả năng sẽ rơi vào trạng thái bất ổn, tại thời điểm đòi hỏi chúng phải ổn định và tập trung hơn nhiều. ” (Nguyễn Khắc Giang)

Việt Nam đang leo vào một cuộc khủng hoảng kế tiếp?
Tác giả Nguyễn Khắc Giang | The Diplomat | 20/4/2019
https://thediplomat.com/2019/04/is-vietnam-creeping-into-a-succession-crisis/

Tin đồn về sức khỏe sang một bên, câu hỏi lớn vẫn là ai sẽ theo bước chân của Nguyễn Phú Trọng.

Một tin đồn về sức khỏe của nhà lãnh đạo tối cao Việt Nam, Nguyễn Phú Trọng, đã gây bão khắp đất nước trên truyền hình xã hội sôi động trong những ngày gần đây. Trọng, 75 tuổi, được cho là đã bị đột quỵ trong chuyến thăm miền nam tỉnh Kiên Giang vào ngày sinh nhật. Sự im lặng khó xử từ truyền thông nhà nước chỉ khiến nhiều người đổ lửa hơn, vì các thuyết âm mưu đã đi lang thang từ một vụ ám sát của đối thủ cũ của Trọng là Nguyễn Tấn Dũng (Kiên Giang được coi là thành trì của Dũng và con trai ông hiện là lãnh đạo tỉnh ủy) để tiếp tục nhiệm kỳ của mình.

Chúng tôi đã ở đây trước đây. Năm ngoái, cư dân mạng Việt Nam đã chia sẻ những tin đồn liên quan đến sức khỏe của Chủ tịch lúc đó là Trần Đại Quang, cũng nhận được sự im lặng từ chính quyền. Khi truyền thông nhà nước cuối cùng đưa ra thông báo chính thức, đó là khi Quang qua đời vào tháng Chín [2018].

Tất nhiên, điều đó không có nghĩa là Trọng sẽ đi theo con đường của Quang. Cuối cùng, gần như không thể xác minh thông tin đó trong một chế độ độc đoán được kiểm soát chặt chẽ như Việt Nam, nơi một chuyên gia sâu sắc có thể không đáng tin hơn những tin đồn được nghe trong vô số quán cà phê Việt Nam.

Nhưng mối quan tâm của công chúng đối với sức khỏe của Trọng — dù cơ sở cho mối quan tâm đó là đúng hay không — có ý nghĩa quan trọng đối với chính trị Việt Nam, khi Đảng Cộng sản Việt Nam (VCP) đang chuẩn bị cho Đại hội VCP Quốc gia lần thứ 13 vào năm 2021. Trọng – người sẽ là 77 đến lúc đó – sẽ quá già để lãnh đạo, chưa kể đến giới hạn hai nhiệm kỳ không chính thức. Vấn đề sức khỏe – trong trường hợp ông ta có sức khỏe – sẽ tiếp tục ngăn chặn mọi nỗ lực ông ta có thể làm để ở lại lâu hơn. Đầu năm 2018, Bộ Chính trị theo hướng dẫn của ông đã ban hành Quy định số 90, điều này khiến cho “sức khỏe” trở thành điều kiện để giữ các vị trí chủ chốt. Động thái này sau đó được coi là một nỗ lực nhằm tránh ảnh hưởng của Quang ; nó sẽ mang lại cảm giác trớ trêu nếu quy định quay lại cắn Trọng sớm như vậy.
là Trần Quốc Vượng, Nguyễn Xuân Phúc và Phạm Minh Chính
Câu hỏi lớn đặt ra là ai sẽ theo vị trí kép của Trọng, Tổng Bí thư VCP và Chủ tịch của đất nước, nếu tình trạng đó vẫn còn. Hiện tại, thực tế không có ứng cử viên nào phù hợp với các quy định và chuẩn mực của đảng. Chuyên gia dự đoán khác nhau từ Trần Quốc Vượng – Sa hoàng chống tham nhũng – cho đến Thủ tướng đương nhiệm Nguyễn Xuân Phúc và Phạm Minh Chính, một cựu phó bộ trưởng cảnh sát đã trở thành người đứng đầu Ủy ban Tổ chức Trung ương quyền lực. Nhưng ba lựa chọn bị cáo buộc là không hoàn hảo. Để đủ điều kiện cho chức vụ, một ứng cử viên phải có ít nhất một nhiệm kỳ thành viên Bộ Chính trị (lý tưởng là hai nhiệm kỳ), dưới 65 tuổi, có kinh nghiệm quản trị và có căn cứ lý thuyết với chủ nghĩa Mác – Lênin (thuật ngữ này được định nghĩa mơ hồ, mặc dù điều này có thể liên kết với phe khu vực: tất cả các Tổng Bí thư VCP đều đến từ miền Bắc Việt Nam bảo thủ).

Vượng chưa bao giờ giữ một chức vụ quản trị, có thể là chủ tịch tỉnh ủy hoặc chủ tịch ủy ban nhân dân. Ứng cử viên duy nhất được thăng chức lên hàng đầu mà không có kinh nghiệm như vậy là Lê Khả Phiêu vào năm 1997. Tuy nhiên, Phiêu lúc đó đã nằm trong số năm thành viên của Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị (hiện đã giải tán), và giữ một vị trí chủ chốt trong quân đội. Vượng không có nền tảng đó, và tuổi của anh ta – sẽ vượt quá giới hạn của Đảng là 65 vào năm 2021 – sẽ càng làm suy yếu vị trí của anh ta.

Là một kỹ trị viên giàu kinh nghiệm và là thành viên bộ chính trị hai nhiệm kỳ, Phúc là một người đi đầu rõ ràng, nhưng không phải không có sự gièm pha. Anh ta sẽ đạt 66 vào năm 2021, và quan trọng hơn, anh ta đến từ miền Nam (bên dưới vĩ tuyến 17 khét tiếng chia cắt đất nước trong Chiến tranh Việt Nam). Không ai từ miền Nam Việt Nam cũ đã trở thành nhà lãnh đạo tối cao VCP. Những tin đồn kéo dài về cáo buộc tham nhũng của ông kể từ Đại hội vừa qua cũng có thể làm suy giảm khả năng ứng cử của ông.

Chính [ Phạm Minh Chính ] là một ứng cử viên trẻ tuổi với thành tích mạnh mẽ trong cải cách kinh tế và hành chính, điều này đạt được khi ông là Bí thư của một trong những tỉnh giàu nhất đất nước Quảng Ninh. Tuy nhiên, vào năm 2021, ông sẽ chỉ phục vụ một nhiệm kỳ thành viên Bộ Chính trị . Vị trí hiện tại của ông cũng có thể là một điểm yếu: Chưa từng có một Tổng Bí thư nào từng làm Trưởng ban Tổ chức Trung ương. Có một logic rõ ràng cho điều đó, vì một người như vậy sẽ được coi là quá mạnh mẽ khi giữ vị trí cao nhất và đảm bảo tất cả các hồ sơ nhân sự cao cấp. Điều đó sẽ tương đương với một nhân vật đến gần Liên Bang Xô Viết khét tiếng Lavrentiy Beria. Bên cạnh đó, việc ông không thể thuyết phục và đưa ra Luật Khu kinh tế đặc biệt, gây ra một cuộc biểu tình bạo lực ở Việt Nam năm ngoái, sẽ làm giảm uy tín của ông.

Theo đó, việc thúc đẩy bất kỳ ai trong số ba ứng cử viên đó sẽ yêu cầu Đảng phá vỡ các quy tắc chính thức và không chính thức trong việc lựa chọn người lãnh đạo. Hơn nữa, vì không có sự yêu thích rõ ràng, sự cân bằng quyền lực giữa ba ứng cử viên thống trị – không kể đến những người khác – có thể dẫn đến một trò chơi ngai vàng khốc liệt trước năm 2021. Nếu điều đó xảy ra, một trong bốn trụ cột của khả năng phục hồi độc đoán được đề xuất bởi Andrew Nathan, chính trị kế vị ràng buộc thông thường, sẽ sụp đổ. Việt Nam, giống như các chế độ độc đoán khác trong quá trình chuyển đổi, sẽ len lỏi vào một cuộc khủng hoảng liên tiếp.

Để tránh một kịch bản hỗn loạn như vậy đòi hỏi lãnh đạo VCP phải thể chế hóa hơn nữa quá trình kế nhiệm. Đầu tiên, họ phải ngăn chặn mọi cám dỗ để củng cố quyền lực vì đối tác Trung Quốc của họ đã thực hiện dưới sự cai trị của Tập Cận Bình, và Việt Nam, có lẽ, có thể tìm kiếm theo nhiệm kỳ thứ hai của Trọng. Lãnh đạo tập thể và dân chủ nội bộ là những đặc điểm đặc biệt góp phần vào sự bền vững của VCP, và ở một mức độ nào đó, làm cho Hà Nội trở thành một chế độ nhân từ hơn Bắc Kinh. Frank Brandenburg giải thích làm thế nào Đảng Cách mạng thể chế Mexico (PRI) tránh được chế độ độc tài cá nhân bằng cách cho nghỉ hưu những kẻ độc tài của họ sau mỗi sáu năm VCP chắc chắn có thể đi theo con đường đó. Một số cơ chế kiểm tra và cân bằng – như bỏ phiếu tín nhiệm cho lãnh đạo đảng, được đưa vào năm ngoái – cần được thúc đẩy và mở rộng.

Thứ hai, đã đến lúc VCP xem xét phương thức bỏ phiếu trực tiếp giữa các thành viên Đại hội VCP để chọn Tổng Bí thư. Một động thái như vậy đã được áp dụng ở cấp Chi bộ đảng cơ sở từ năm 2009, nhưng chưa được thực hiện ở cấp cao hơn (huyện, tỉnh và quốc hội). Thực hành dân chủ khiêm tốn này, mặc dù có những hạn chế rõ ràng, có thể giúp thiết lập một quy tắc kế nhiệm rõ ràng cho các ứng cử viên, và tạo ra xác suất cao hơn để lựa chọn những người lãnh đạo giỏi trong số những người ưu tú.

Cho dù cuối cùng, quá trình kế nhiệm diễn ra như thế nào, chính trị Việt Nam sẽ không giống nhau sau giai đoạn Trọng trị vì. Sự không chắc chắn về thế hệ lãnh đạo tiếp theo sẽ đặt ra nghi ngờ về một loạt các vấn đề, từ chiến dịch chống tham nhũng đang diễn ra đến chiến lược phát triển kinh tế của đất nước, cũng như chính sách đối ngoại của nó trong kỷ nguyên giằng co siêu cường ngày càng tăng ở châu Á . Quá trình nối tiếp kéo dài càng lâu, VCP càng có nhiều khả năng sẽ rơi vào trạng thái bất ổn, tại thời điểm đòi hỏi chúng phải ổn định và tập trung hơn nhiều.
***
Nguyễn Khắc Giang là một ứng viên tiến sĩ tại Đại học Victoria Wellington, New Zealand và là nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách Việt Nam (VEPR), Đại học Quốc gia Việt Nam, Hà Nội. Ông viết thường xuyên cho các phương tiện truyền thông lớn của Việt Nam như VnExpress, Vietnamnet và Saigon Times. Tác phẩm của ông cũng xuất hiện trên Nghiên cứu chính sách châu Á và Thái Bình Dương và Diễn đàn Đông Á.

————–
Bài Gốc:
Is Vietnam Creeping Into a Succession Crisis?
By Nguyen Khac Giang | The Diplomat | April 20, 2019
https://thediplomat.com/2019/04/is-vietnam-creeping-into-a-succession-crisis/