Một Cơn Giận ……

Facebook

Twitter

Chuly sưu tầm

Một Cơn Giận ……

Tác Giả: Thạch Lam
buổi tối mùa đông, chúng tôi ngồi trước lò sưởi, trong một căn

buồng ấm áp. Tự nhiên trong câu chuyện, một người nói đến những cơn
giận tự nhiên đến tràn ngập cả tâm hồn ta và có khi gây nên nhiều cái
kết quả không hay. Rồi mỗi người đều bày tỏ ý kiến riêng của mình.
Anh Thanh, từ nãy đến giờ vẫn lặng yên có vẻ trầm ngâm, cất tiếng nói:
– Sự giận dữ có thể sai khiến ta làm những việc nhỏ nhen không ai ngờ.
Tôi biết hơn ai hết, vì chính tôi đã trải qua sự đó. Tôi sẽ kể các anh
nghe một câu chuyện mà cái kỷ niệm còn in sâu trong trí nhớ tôi.

-Cũng một buổi chiều mùa đông như hôm nay, tôi ở tòa báo ra về, trong
lòng chán nản và buồn bực. Có những ngày mà tự nhiên không hiểu tại
sao, ta thấy khó chịu, và hay gắt gỏng, không muốn làm việc gì. Tôi
đang ở vào một ngày như thế mà chiều trời hôm ấy lại ảm đạm và rét
mướt càng khiến cho cảm giác đó rõ rệt hơn.
Tôi đi vài bước trên con đường phố vắng người. Một cái xe tay đằng xa
đi lại, anh phu xe co ro vì rét, hai tay giấu dưới manh áo tơi tàn.
Theo lệ như mọi khi, tôi mặc cả:
– Xe đi không? Bốn xu về gần nhà bò Yên Phụ.
– Thầy cho sáu xu.
– Không, bốn xu là đúng giá rồi.
Tôi vừa nói vừa bước đi. Người phu xe đã có tuổi, cứ kéo cái xe theo
sau tôi mà lẩm bẩm: “Bốn đồng xu từ đây về nhà bò”. Cái tiếng nhà bò
anh ta nhắc đi nhắc lại làm cho tôi khó chịu. Tôi biết đó là một cách
của các phu xe cứ đi theo sau khách để làm cho người ta bực tức, tôi
lại càng ghét và quay lại gắt:
– Có đi hay không thì thôi! Đừng có theo sau người ta mà lải nhải.
Thấy tôi gắt, người phu xe đứng lại, không dám theo nữa. Nhưng để tôi
đi một quãng xa, anh ta ới gọi:
– Lại đây đi mà.
Rồi anh ta hạ càng xe xuống, cứ đứng yên chỗ ấy đợi chứ không kéo lại
phía tôi. Cái cử chỉ ấy làm tôi sinh ghét thêm, đã toan không đi,
nhưng lúc ấy không có cái xe nào khác. Tôi giận dữ bước mạnh lên xe,
vừa mắng:
– Anh thật là lắm chuyện, không đi ngay lai còn vẽ.
Anh xe cãi lại:
– Từ đây về đấy thầy cho được bốn đồng xu thật rẻ quá!
– Thì ai bảo anh đi? Không có tôi đã gọi xe khác.
Người phu xe khẽ thở dài, yên lặng nhấc xe lên. Lúc bấy giờ tôi mới
ngả mình ra phía sau, nhưng thấy cái đệm cứng như gỗ đập vào lưng, tôi
cúi xuống bên nhìn cái tay xe.
Tôi đoán không sai, chính là một cái xe hiệu “con lợn” cái tên hiệu
cũng xứng đáng một hạng xe tàng ở ngoại ô mà tôi vẫn phải đi. Anh xe
này đã vào đây kéo trộm, vì xe ngoại ô không được phép vào thành phố
đón khách, nếu không tuân lệnh thì bị phạt từ ba đến bốn đồng bạc. Sự
tồi tàn của cái xe làm tôi càng ghét anh xe nữa.
– Xe khổ thế này mà anh lại còn đòi cao giá.
– Xe thế mà thầy chê thì còn thế nào nữa!
Anh xe bướng bỉnh cũng không chịu kém. Tôi nói câu gì là anh ta đối
lại liền. Sau cùng, giận quá, tôi dẫm mạnh chân xuống sàn xe, gắt:
– Thôi, câm họng đi, đừng lải nhải nữa.
Sự giận dữ làm cho tôi quên rằng anh xe cũng chỉ có trả lời những câu
mắng của tôi mà thôi, và chính tại tôi gắt với anh ta nhiều quá. Nhưng
lúc bấy giờ tôi chỉ thấy tức người xe ấy đến cực điểm, vì hắn dám cãi
lại tôi mà không sợ.

Xe đi khỏi nhà máy nước thì gặp một người đội xếp tây đi xe đạp lại,
theo sau một người đội xếp ta. Tôi nhận thấy anh xe kéo tôi có ý luống
cuống và sợ hãi. Có lẽ vì thế mà người cảnh sát để ý, đi giáp vào cái
xe kéo để xem dấu hiệu.
– Ê! Đứng lại!
Người kéo xe dừng chân… Anh ta quay lại tôi hớt hải van xin:
– Lạy thầy… thầy nói giúp con… thầy làm ơn…
Dưới ánh đèn tôi thấy mặt anh xe tái mét. Những vết răn in sâu xuống
trên mặt già nua hốc hác, chân tay người khốn nạn ấy run bật lên và
tôi thấy cái rung động chuyển cả vào chiếc thân xe.
Người cảnh sát tây đến, nói bằng tiếng ta hơi sõi:
– Mày chết nhé! Mày sẽ bị phạt!
Người phu xe ấp úng nói thì ông ta khoát tay bảo im, rồi quay lại tôi
hỏi, lần này bằng tiếng Pháp.
– Người này kéo ông từ trong phố ra hay ông đi khứ hồi?
Tôi liếc mắt nhìn anh kéo xe. Trong bóng tối của vành nón qua ngang
mặt, tôi thấy hai mắt anh ta long lanh nhìn tôi, như khẩn cầu van xin
yên lặng. Tôi biết lời nói của tôi sẽ làm anh ta bị bắt hay không.
Những khi nói chuyện với các phu xe khác, tôi được biết rằng nếu người
khách nói là đi khứ hồi từ ngoại ô, thì người xe không việc gì. Nhưng
lúc ấy, lời van xin của anh xe kia không làm cho tôi động lòng, mà lại
làm cho tôi ghét anh thêm. Tôi trả lời người đội xếp:
– Tôi đi từ phố hàng Bún.
– Vậy phiền ông xuống xe.
Rồi anh ta nhìn anh phu xe, cười một cách tinh quái:
– Allez! Đi về bót!

Khi anh phu xe run sợ và hai người cảnh sát đã khuất đầu phố, tôi mới
quay đi thong thả trên bờ hè. Cơn giận của tôi đã hết rồi. Sự hối hận
dần thấm thía vào lòng tôi, tôi thấy một cái chán nản bực tức rung
động trong người.

Tôi rùng mình nghĩ đến số phận của anh xe khốn nạn. Ba đồng bạc phạt!
Anh ta phải vay cái xe để nộp phạt; nhưng ba đồng bạc nợ ấy, bao giờ
anh ta trả xong, sau những ngày nhịn đói, bị cai xe hành hạ, đánh đập
vì thù hằn?
Tôi càng nghĩ đến bao nhiêu lại càng khinh bỉ tôi bấy nhiêu. Qua ô Yên
Phụ, nhìn thấy những thợ thuyền tấp nập làm việc dưới ánh đèn trong
những căn nhà lá lụp xụp, tôi rảo bước đi mau, hình như trông thấy tôi
họ sẽ biết cái hành vi khốn nạn và nhỏ nhen đáng bỉ của tôi ban nãy.

Những ngày hôm sau thực là những ngày khổ cho tôi. Lòng hối hận không
để tôi yên. Hình như có một cái gì nặng nề đè nén trên ngực làm cho
tôi khó thở, và lúc nào hình ảnh anh phu xe cũng hiển hiện ra trước
mắt.
Tôi nhất định đem tiền đến cho người xe kia để chuộc tội lỗi của
mình. Đến phố hàng Bột hỏi dò những người chung quanh xưởng xe, tôi
biết được anh xe bị phạt đêm hôm ấy là tên Dư, và ở trong một dãy nhà
quá ngã tư Khâm Thiên.

Lần ấy là lần đầu tôi bước vào một chỗ nghèo nàn, khổ sở như thế. Các
anh thử tưởng tượng một dãy nhà lụp xụp và thấp lè tè, xiêu vẹo trên
bờ một cái đầm mà nước đen và hôi hám tràn cả vào đến thềm nhà. Trong
cái hang tối tăm bẩn thỉu ấy, sống một đời khốn nạn những người gầy
gò, rách rưới như những người trong một cơn mê.

Người phu xe Dư ở trong ấy. Một bà cụ già gầy giơ xương ngồi cắn chấy
ở vệ hè chỉ cho tôi một cái cửa thấp bé ở đầu nhà. Tôi cúi mình bước
vào, chỉ thấy tối như bưng lấy mắt và thấy hơi ẩm lạnh thấm vào tận
trong mình. Có tiếng người đàn bà khẽ hỏi:
– Bẩm thầy muốn gì?
Khi mắt đã quen tối, tôi nhận thấy người đàn bà vừa hỏi, một bà già ở
mép một chiếc giường tre mục nát kê ở sát tường. Sau lưng bà này, một
người đàn bà nữa ngồi ôm trong lòng một vật gì hơi động đậy. Cả hai
cùng ngước mắt lên nhìn tôi một cách ngạc nhiên và đầu họ chạm vào mái
nhà thấp, đầy những mảng giẻ rách nát vắt trên xà.
– Bác Dư có nhà không?
– Bẩm, chú nó đi về quê vắng từ hôm nọ.
Một vẻ sợ hãi thoáng qua trên mặt đủ tỏ cho tôi biết họ không nói
thật, tôi giảng giải:
– Không, cụ cứ nói thật cho tôi biết. Tôi đến để giúp bác ta chứ không
có ý gì khác.
Bà cụ nhìn tôi nghĩ ngợi một lát rồi nói:
– Thế thầy đã biết việc chú nó bị bắt xe hôm nọ?
Tôi gật đầu ra hiệu cho bà cụ cứ nói:
– Hôm ấy cai nó phải đem tiền lên nộp phạt để chuộc xe về. Chú nó đã
xin khất với cai để rồi trả dần số tiền đó. Nhưng nó nhất định không
nghe, bắt phải trả một nửa ngay. Khốn nạn, thì lấy đâu ra mà trả. Thế
là bị nó lột quần áo đánh một trận thừa sống thiếu chết thầy ạ. Khi về
đây lê đi không đuợc nữa. Thế mà nó còn bắt mai phải trả ngay.
Người đàn bà ngồi trong cất tiếng ốm yếu nói theo:
– Nó còn bảo hễ không trả nó sẽ bắt lấy thẻ.
– Thế bây giờ bác ta đâu?
Bà cụ trả lời:
– Đi ngay từ hôm ấy, mà không biết đi đâu. Đã ba hôm nay chúng tôi dò
mà không thấy. Chắc là sợ cai không dám về nữa, dù có về mà không có
tiền cũng chết với nó. Thật cũng là cái vạ, nghe đâu chú nó nói hôm ấy
tại người khách đi xe không biết nói với người đội xếp thế nào mới bị
bắt, chứ không cũng chẳng việc gì.
Tôi yên lặng, trong lòng náo nức.
Bà cụ chép miệng, chỉ người đàn bà ngồi sau:
– Tội cho vợ con chú đây, ốm đã mấy ngày hôm nay không có thuốc. Đứa
cháu không biết có qua khỏi được không?
Tôi đứng lại gần xem. Trên cánh tay người mẹ, chỉ còn là một dúm thịt
con đã nhăn nheo: đứa bé há hốc miệng thở ra, măt xám nhợt. Người mẹ
thỉnh thỏang lấy cái lông gà dúng vào chén mật ong để bên cạnh, phết
lên lưỡi của đứa bé.
– Cháu nó sài đã hơn một tháng nay. Hôm nọ đã đỡ. Mấy hôm nay vì không
có tiền mua thuốc lại tăng. Ông lang bảo cháu khó qua khỏi được.
Người mẹ nói xong nấc lên một tiếng rồi nức nở khóc. Bà cụ già lê
nhích lại gần, cúi xuống khe khẽ kéo lại những cái tã rách như xơ
mướp.Cái cảnh đau thương ấy làm tôi rơm rướm nước mắt. Một cảm giác
nghẹn ngào đưa lên chẹn lấy cổ. Tôi lấy tờ giấy bạc năm đồng đưa cho
người mẹ, rồi vội vàng bước ra cửa, để mặc hai người nhìn theo ngờ
vực.
Qua ngưỡng cửa, tôi va phải một người đàn ông ốm yếu tay cắp một cái
áo quan con bằng gỗ mới. Đến bên đường, tôi nghe thấy trong căn nhà
lụp xụp đưa ra tiếng khóc của hai người đàn bà.
Đứa bé con đã chết.
Anh Thanh lặng yên một lát như nghĩ ngợi, rồi nói tiếp:
– Cái kỷ niệm buồn rầu ấy cứ theo đuổi tôi mãi mãi đến bây giờ, rõ rệt
như các việc mới xảy ra hôm qua. Sự đó nhắc cho tôi nhớ rằng người ta
có thể tàn ác một cách dễ dàng. Và mỗi lần tôi nghĩ đến anh phu xe
ngoại ô kia, lại thấy đau đớn trong lòng, như có một vết thương chưa
khỏi.